:: ماهیان خلیج فارس و دریای عمان »» خانواده تون‌ماهیان »» گونه بچه زرده

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Auxis thazard (Lacepède, 1800)j
◄ بعضی نویسندگان با گونه Auxis rochei یک گونه در نظر گرفته‌اند.
:: نام فارسی و محلی ایران: بچه‌زرده و نیز: تون منقوش
• اسامی محلی » سیستان و بلوچستان: اُولبوک. بوشهر: بچه گباب، تیان، تپان، جنوک. هرمزگان: چیک.

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Superorder: Acanthopterygii (بالاراسته: خارباله‌داران)
← Clade: Percomorpha (کلاد: سوف‌ریختان)
← Order: Scombriformes (راسته: تون‌ماهی‌سانان)
← Suborder: Scombroidei (زیرراسته: تون‌ماهی‌واران)
← Family: Scombridae (خانواده: تون‌ماهیان) (En: Mackerels, tunas, bonitos)
← Subfamily: Scombrinae (زیرخانواده: تون‌تباریان)
← Tribe: Thunnini (تبار: تن‌های اصلی)
← Genus: Auxis (جنس: تون‌های ناوچه‌)
← Species: Auxis thazard (گونه: بچه‌زرده)

:: نام انگلیسی: Frigate tuna و نیز : Bonito, Bullet mackerel, Frigate Mackerel
• کشورهای عربی حاشیه خلیج پارس و دریای عمان و سایرین: تبان،
:: برخی از اسامی مترادف علمی قدیمی، یا غیر معتبر: Scomber thazard, Auxis thazard thazard
:: ریشه لغوی: Auxis=یونانی >> نام نوعی تن ماهی

■ کشورهای محل زندگی ماهی بچه‌زرده
• گزارش شده از آب‌های ایران و نیز:
کشورهای آسیایی مثل: بحرین، بنگلادش، برونئی دارالسلام، کامبوج، چین، هنگ کنگ، هند، اندونزی، عراق، فلسطین، ژاپن، اردن، کره جنوبی، کره شمالی، مالزی، کویت، ماکائو، مالدیو، میانمار، عمان، پاکستان، فیلیپین، قطر، عربستان، سنگاپور، سریلانکا، تایوان، تایلند، تیمور، امارات متحده، ویتنام و یمن.
کشورهای آفریقایی از جمله: کنگو، مصر، اریتره، گابن، گامبیا، غنا، گینه، کنیا، لیبریا، لیبی، ماداگاسکار، موریتانی، مراکش ، موزامبیک، سنگال، سیشل، سومالی، آفریقای جنوبی، سودان، تانزانیا، توگو و...
کشورهای اروپایی مثل: ایرلند، مونته نگرو، نروژ، پرتقال، روسیه، اسپانیا و انگلستان
کشورهای آمریکای شمالی و مرکزی: کاستاریکا، دومینیکن، ال سالوادور، هاییتی، هندوراس، جامائیکا، مکزیک، نیکاراگوئا، پاناما، پورتوریکو، ترینیداد توباگو، ایالات متحده آمریکا.
کشورهای آمریکای جنوبی: آرژانتین، برزیل، کلمبیا، گینه، سورینام، اروگوئه و ونزوئلا
کشورهای اقیانوسیه: استرالیا، گوام، فیجی، میکرونزی، نیو کالدونیا، نیوزلند، تونگا و...

■ زیستگاه‌های گزارش شده بچه‌زرده
• بومی خلیج فارس و دریای عمان و نیز:
اقیانوس هند، دریای عرب، خلیج بنگال، دریای کارائیب، جریانات آبی جزایر کارائیب، دریای اندونزی، اقیانوس آرام، دریای سرخ، دریای ژاپن، دریای تاسمان، دریای زرد، خلیج اورموک، خلیج کیمبی و....

■ ویژگی‌های زیستگاه ماهی بچه‌زرده
دریازی، پلاژیک-نریتیک و اقیانوس‌رو.
از عمق پنجاه متری دیده می‌شود.
ساکن مناطق گرمسیری، 27 تا 28 درجه سانتیگراد.
مختصات جغرافیایی از 61 درجه شمالی تا 51 درجه جنوبی و 150 درجه غربی تا 180 درجه شرقی.
اپی‌پلاژیک در آب‌های اقیانوسی و نریتیک.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک ماهی بچه‌زرده

• شکل بدن: باله پشتی مجموعا 10-12 شعاع سخت و 10-13 شعاع نرم | باله مخرجی 10-14 شعاع نرم | ناحیه پشت آبی‌فام تا بنفش تیره یا گاهی سیاه در ناحیه سر | بالای خط جانبی 15 یا تعداد بیشتری خط موجی تیره افقی و بدون فلس دارد | شکم سفید است | باله های سینه ای و شکمی بنفش هستند و بخش داخلی آنها سیاه است | بدن کشیده و گرد است | دندانها کوچک و مخروطی در یک ردیف | باله سینه ای کوچک | در هر طرف باله دمی، یک کیل قوی مرکزی دارد
• اندازه: حداکثر طول چنگالی 65 سانتیمتر گزارش شده و میانگین طول کل آن 60 سانتیمتر است. حداکثر وزن گزارش شده 1.7 کیلوگرم است.
• طول عمر: 5 سال
• غذا: بیشتر از ماهیان کوچک نظیر آنچوی، شگ ماهیان و کفال ماهیان کوچک و نیز اسکوئیدها و میگوهای پنائید تغذیه میکند، گونه هایی نظیر:
از ماهیان Anchoviella sp., Chanos chanos(egg & Larva), Stolephorus sp., ، سرپایان نظیر Loligo sp.
• ژنتیک: تعداد کروموزوم‌های هاپلوئید / گامتیک (n) برابر 24 و تعداد کروموزوم‌های دیپلوئید / زیگوتیک (2n) برابر 48-48 عدد
• خصوصیات رفتاری: بچه‌زرده ماهی میتواند خود مورد شکار ماهیان دیگر بویژه کوسه ماهیان جنس Carcharhinus قرار بگیرد.
گونه‌ای بسیار مهاجر با گسترش جهانی است.
• سایر توضیحات:

■ تولیدمثل ماهی بچه‌زرده

در طول 29.5 سانتیمتری بالغ هستند. برحسب دما و سایر تغییرات محیطی، فصل تولید مثل این ماهی تغییر می کند، اما در بعضی نقاط هم در کلیه ماه های سال تولید مثل دارد.
هماوری مطلق در هندوستان بین 200000 تا 1060000 گزارش شده است. در همین کشور در گزارش دیگری هماوری نسبی 103 تا 127 گزارش شده است.

■ صید ماهی بچه‌زرده

صید آن با قلاب خزنده، تور گوشگیر و تور پیاله‌ای انجام می‌گیرد. صید ورزشی با قلاب نیز رواج دارد.

■ ارزش‌های اقتصادی ماهی بچه‌زرده

ماهی بچه‌زرده به لحاظ تجاری بسیار با ارزش است. از نظر صید ورزشی نیز اهمیت دارد. بصورت تازه و یخزده فروخته می‌شود. بدلیل گسترش از عناصر مهم شبکه غذا محسوب می شوند.

■ وضعیت ذخایر ماهی بچه‌زرده

در سیاهه قرمز گونه‌ها، دارای وضعیت کمترین نگرانی (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های بچه‌زرده

بیماریهایی نظیر آلودگی انگلی :
Hexostoma auxidi Disease
Rhipidocotyle Infestation
Tergestia Disease
Didymozoon Disease
Phacelotrema Disease
Opepherotrema Infestation
Colocynotrema Disease
Phyllodistomum Disease
Callitetrarhynchus Disease
Bomolochus Disease

○ تصاویر و فیلم از ماهی بچه‌زرده: