:: ماهیان آب‌های داخلی ایران ← خانواده کپورماهیان ← گونه سیاه‌ماهی مرکزی

■ سیستماتیک:

■ نام علمی گونه: Capoeta buhsei Kessler, 1877
:: نام فارسی و محلی ایران: سیاه‌ماهی مرکزی ، سیاه‌ماهی نمک، سیاه‌ماهی فلس‌کوچک
• اسامی محلی » شمشیری، سبیلی

:: رده‌بندی کامل ↓
← Class: Actinopterygii (رده: پرتوبالگان)
← Infraclass: Teleostei (فرو رده: پیوسته‌استخوانان)
← Order: Cypriniformes (راسته: کپورماهی‌سانان)
← Family: Cyprinidae (خانواده: کپورماهیان) (En: Carps)
← Subfamily: Cyprininae
← Genus: Capoeta (جنس: سیاه‌ماهی)
← Species: Capoeta buhsei (گونه: سیاه‌ماهی مرکزی)

:: نام انگلیسی: Small scale scraper و نیز: Buhse scraper
• سایر زبان‌ها: استونی» Buhse ramul
:: برخی از اسامی مترادفِ علمی قدیمی، یا غیرمعتبر: Varicorhinus nikolskii
:: ریشه لغوی: Capoeta: از واژه kapwaeti، نام محلی ماهی در آذربایجان و گرجستان / buhsei= از نام دکتر فردریش بوهسه، دانشمند آلمانی که این نمونه را جمع آوری کرد.

■ کشورهای محل زندگی سیاه‌ماهی مرکزی

• گزارش‌شده فقط در ایران

■ زیستگاه‌های گزارش‌شده سیاه‌ماهی مرکزی

• بومی انحصاری در ایران، حوضهء آبریز نمک و کویر. در جاجرود، نمرود، هبله‌رود، قره‌چای، رودخانه کرج، خسبیجان، کردان، دریاچه چیتگر، پل دوآب (شراء) اراک، احتمالا زاینده‌رود و... مشاهده شده است.

■ ویژگی‌های زیستگاه سیاه‌ماهی مرکزی
ساکن آب شیرین. بستر و دور از بستر.
ساکن آب‌های نیمه‌گرمسیری با دمای 14-17 درجه سانتیگراد زندگی می‌کند و نسبت به گل‌آلودگی، کاهش اکسیژن محلول آب و تغییرات دما مقاوم است.
در عمق 30 تا 180 سانتیمتری رودهای با آب شفاف و نیز در رودخانه‌هایی که دارای گودال با عرض حدود 5 متر و عمق 2 متر و ساحل پوشیده از ریشه درختان و گیاهانی مانند نی و بسترماسه‌ای و گل و لای، و مناطق کم‌عمق با بستر قلوه‌سنگی و جریان آرام مشاهده شده است. در چشمه‌های با بستر قلوه‌سنگی و سنگلاخی به همراه پوشش انبوه گیاهان آبزی هم زندگی می‌کنند. نمونه‌های بزرگتر به آب‌های عمیق‌تر می‌روند.

■ مشخصات ظاهری، رفتاری و فیزیولوژیک سیاه‌ماهی مرکزی

• شکل بدن: باله پشتی دارای 3-4 شعاع سخت و 8-9 شعاع نرم | باله مخرجی دارای 3 شعاع سخت و 5 شعاع نرم | باله سینه‌ای دارای 14-19 شعاع نرم | باله شکمی دارای 7-9 شعاع نرم | تعداد جارویی‌های آبششی (Gill Rakers) برابر 11-13 عدد | خط جانبی دارای 72-91 فلس | تعداد مهره‌ها 34-44 عدد | فاقد کیل جلوتر از باله پشتی | رنگ بدن قهوه‌ای فام با پشت تیره. | روی شکم و پشت فلس دارد. | بدن دوکی‌شکل | روده بلند و مارپیچی | دهان بزرگ و نعلی‌شکل با آرواره پایینی تا حدی شاخی، و لبه‌های لب پایینی کمی گوشتی. | دندان حلقی با فرمول 2.3.4-4.3.2 یا 2.3.4-5.3.2 یا 2.3.5-4.3.2 و... |
• اندازه: حداکثر طول کل 25.4 سانتیمتر است. طول استاندارد رایج آن 8.6 سانتیمتر است. بیشترین وزن گزارش‌شده 150.1 گرم بوده است.
• طول عمر: -
• غذا: محتویات دستگاه گوارش شامل لارو حشرات آبزی و جلبک‌های رشته‌ای.
• ژنتیک:
• خصوصیات رفتاری: بی‌خطر برای انسان.
• سایر توضیحات: این گونه به تازگی کشف و گزارش شده و اطلاعات در مورد آن بسیار کم است.

■ تولیدمثل سیاه‌ماهی مرکزی

تولید مثل در فصل بهار در ماه‌های اردیبهشت و خرداد و در دمای 15 تا 18 درجه سانتیگراد.
نر و ماده‌های بالغ ظاهر تا حدی متفاوت دارند، و نرها دارای برجستگی‌های تولیدمثلی بزرگ روی باله مخرجی، سر، پشت، بالای پهلو و... هستند.
تخمک‌های این ماهی سمّی است.

■ صید سیاه‌ماهی مرکزی

با قلاب صید می‌شود.

■ ارزش‌های اقتصادی سیاه‌ماهی مرکزی

با توجه به اینکه فقط در ایران گزارش شده است، به لحاظ اکولوژیک ارزش بالایی دارد.
در رودخانه‌های استان مرکزی و بخش‌های از استان اصفهان دارای ارزش صید ورزشی است و مردم علاقمند به مصرف آن هستند.

■ وضعیت ذخایر سیاه‌ماهی مرکزی

در سیاهه قرمز گونه‌ها دارای وضعیت "کمترین نگرانی" (LC) است.

■ بهداشت و بیماری‌های سیاه‌ماهی مرکزی

از سیاه‌ماهی مرکزی، کرم‌های انگل سستود Khawia armeniaca و خار بر سر Acanthocephalorhynchoides cholodkowskyi گزارش شده است.
حدود 30 درصد نمونه‌های بررسی شده در رودخانه پل دوآب اراک مبتلا به انگل Tracheliastes polycolpus بوده‌اند.

○ تصاویر و فیلم‌ از سیاه‌ماهی مرکزی: